Bạn có một mô hình kinh doanh, sau đó mới làm chiến lược để cạnh tranh bằng mô hình kinh doanh đó? Việc này cũng tương tự như bạn cứ sắm bừa một chiếc xe ca 45 chỗ, hay xây đại một khách sạn 50 phòng, sau đó mới hoạch định chiến lược để khai thác chiếc xe hay khách sạn này sao cho hiệu quả.
Nếu bạn đã lỡ sắm (hay nhận thừa kế) chiếc xe hay khách sạn rồi, đúng là bạn buộc phải làm vậy, không còn cách nào khác! Nhưng nếu bạn có tiền, và chưa mua sắm gì, tôi khuyên bạn không nên làm vậy!
Bạn phải nghiên cứu xem thị trường xe khách hiện tại đang như thế nào? Có cửa nào để chen chân nữa hay không? Nếu không thì nên bỏ ý định mua xe đi! Nếu có thì cần nghiên cứu thêm là nên vận tải bằng xe 15 chỗ hay 30 chỗ hay 45 chỗ; nên thuê hay nên mua xe (đôi khi thuê có lợi hơn mua); nên sắm xe Hàn hay xe Nhật…Và tìm hiểu xem, bạn sẽ làm gì để cạnh tranh, làm gì để có khách?
Bạn cũng nên dành thời gian nghiên cứu xem nhu cầu khách sạn ở khu vực bạn định xây có không? Nếu không thì đừng xây khách sạn. Nếu có thì ở cấp nào – bình dân hay cao cấp 3 , 4 sao, bao nhiêu phòng là tối ưu? Và bạn sẽ cạnh tranh bằng gì để lấy khách từ các khách sạn hiện hữu và sẽ có ở cùng khu vực?
Rất có thể sau khi phân tích xong, bạn sẽ từ bỏ hoàn toàn ý định mua xe và xây khách sạn. Bạn sẽ dùng tiền để đầu tư vào dịch vụ mat-xa thư giãn hay vũ trường; hoặc rất có thể, bạn sẽ không làm gì cả mà đầu tư vào bất động sản, tiền điện tử hay đô la. Hay rất có thể bạn chỉ đơn giản là gửi tiết kiệm vài năm như nhiều người vẫn làm.
Tất cả những nghiên cứu, phân tích trước khi mua sắm xe và xây khách sạn như trường hợp trên được gọi là nghiên cứu và phân tích chiến lược, bao gồm cả phân tích vĩ mô (kinh tế, chính trị, pháp luật, văn hóa xã hội, công nghệ, môi trường..), vi mô (sản phẩm, thị trường, khách hàng, đối thủ hiện tại, đối thủ tiềm ẩn…).
Chưa kể, bạn còn phải làm phân tích SWOT để xem mình mạnh gì, yếu gì, có cơ hội gì, và nguy cơ gì. Và lựa chọn của bạn làm gì, bỏ gì (ví dụ bỏ ý định mua xe, xây khách sạn, mà chọn làm cà phê sân vườn) sau khi phân tích kỹ càng, được gọi là lựa chọn chiến lược (Strategic Choice). Và quá trình này, thuật ngữ chuyên môn gọi là hoạch định chiến lược (Strategic Planning). Nó cần phải được tiến hành TRƯỚC KHI bạn cho ra đời một hình kinh doanh (ví dụ khách sạn, nhà hàng, xe khách, spa, mat-xa, phòng tập thể hình…), chứ không phải sau khi!
Chiến lược này, sau khi lựa chọn, sẽ chỉ rõ cho bạn biết bạn sẽ kinh doanh SPDV gì, khách hàng mục tiêu của bạn là ai, bạn đem lại giá trị gì cho họ, thông qua kênh phân phối nào, điểm khác biệt của bạn là gì, đối thủ là ai, nhà cung cấp là ai, nguồn lực cần thiết là gì, cơ cấu chi phí ra sao, nguồn doanh thu đến từ đâu… Và một mô hình kinh doanh ra đời phục vụ cho chiến lược ấy!
Tôi muốn nhắc lại, hãy chọn con đường và đích đến trước khi mua xe; chứ đừng làm ngược lại là sắm xe rồi mới đi tìm con đường (trừ khi có ai đó biếu sẵn cho bạn một chiếc xe như vậy!).
* PS: Hình minh họa là trích đoạn một bài viết trong Havard Business Review. Đoạn có gạch đỏ trong hình nói rằng chiến lược như việc thiết kế và chế tạo xe (hay chọn mua xe), mô hình kinh doanh là bản thân chiếc xe, chiến thuật là lái xe thế nào (trên con đường đã chọn)
Long Nguyen Huu – Group PTDNV (Share tự do!)
–ST– từ bài viết của anh Long Nguyen Huu (Group PTDNV).
